Ubbo Hylkema laat u op onze website zien hoe rijk de historie van Nieuwegein is met verhalen van de geschiedenis van R(h)ijnhuizen. Dit is de eerste over de route Napoleon die ook langs R(h)ijnhuizen liep, maar waar alleen in Vreeswijk het verhaal over wordt verteld.

Er is in Nieuwegein eigenlijk helemaal niets dat herinnert aan keizer Napoleon, die in 1810 het koninkrijk Holland inlijfde bij zijn Franse keizerrijk. En toch is Nieuwegein in de meest letterlijke zin met Napoleon verbonden. In 1810 verordonneerde de keizer de aanleg van een aantal hoofdwegen in zijn uitgebreide rijk. De eerste daarvan, de route Napoleon nr 1, was de verbinding tussen Amsterdam en Parijs, de tweede tussen Parijs en Rome. Rome was de tweede hoofdstad van het Keizerrijk en Amsterdam kreeg de titel derde hoofdstad van het Keizerrijk. Deze hoofdwegen waren modern voor hun tijd en algeheel bestraat. De route Napoleon 1 met klinkers, De route Napoleon 2, met verschillende soorten wegbedekking.

En in Nieuwegein liep deze route langs de Vaartsche Rijn, later het Merwedekanaal. Dit kanaal is de verbreding van de Vaartsche Rijn tot aan waar deze de ‘Doorslag’ wordt genoemd en waar de Vaartsche Rijn nog zijn oorspronkelijke breedte heeft. In de veertiende eeuw werd de aftakking naar Vreeswijk gegraven, waarmee een nieuwe aansluiting op de Lek werd gecreëerd. In de oude situatie, die bestond vanaf circa 1120 waren een Vaartsche Rijn en Doorslag een door de stad Utrecht gegraven kanaal, lopend naar de Hollandsche IJssel, die toen nog een aftakking was van de Lek. Die aftakking werd onder invloed van de Graaf van Holland gesloten bij ‘Klaphek’, alwaar een nieuw dijklichaam de oorspronkelijke oostelijke en westelijke delen van de Lekdijk verbond. Dit alles omdat een doorbraak van de Lekdijk gruwelijke gevolgen had voor het westelijk deel van de Provincie Utrecht, maar nog veel meer voor het Hollandse midden. Bij een doorbraak van die dijk was heel midden Holland één watervlakte en werden zelfs de wallen van Amsterdam bedreigd.

Dit is allemaal wel bekend, maar minder bekend is dat langs de Vaartsche Rijn en zijn aftakking naar Vreeswijk die nieuwe route Napoleon nr. 1 werd aangelegd. Op de splitsing met de Doorslag verscheen een brug, zodat er een directe aansluiting mogelijk was. Later in de 19^e eeuw werd die brug vervangen door een voor die tijd moderne draaibrug, waarvan nog enige resten zichtbaar zijn. Tegenover de grote ‘Henkel-fabriek’, vroeger in de volksmond de ‘Persil-fabriek’ genoemd, lag sedert de zeventiende eeuw een fameuze herberg. Dit gebouw bestaat nog, is in tweeën verdeeld en draagt boven de gemeenschappelijke toegangsdeur het opschrift ‘de doorslag’.

Toen keizer Napoleon zijn opwachting maakte in zijn derde hoofdstad, Amsterdam, bereisde hij zijn Route Napoleon 1. Van Vreeswijk tot aan de aansluiting van de Vaartsche Rijn bij Utrecht reisde hij dus door Nieuwegein en om zich goed te kunnen voorbereiden op de ontvangst in Utrecht stapte hij af bij het huis de Geer, een 18^e-eeuwse buitenplaats, ongeveer ter plaatse van de huidige gelijknamige bushalte. Daar bracht hij de nacht door, om de volgende ochtend tijdig in Utrecht te arriveren en de nodige eerbewijzen in ontvangst te nemen, dit alles in een tijdschema waarbij hij nog vóór de avond in Amsterdam kon zijn.

Maar, zoals eerder gezegd, niets herinnert aan die Route Napoleon. Ze loopt ook helaas niet meer door, want de ‘Henkel’ of ‘Persil’ fabriek heeft beslag gelegd op een deel van deze historische route, dat nu achter hekken afgesloten is.

Wat zou het fantastisch zijn als deze route weer kon worden hersteld en als de oude woning bij de brug, die er nu nog staat, maar vergaand geruïneerd is, weer zou worden gerestaureerd. En als de fameuze kroeg uit de 17^e eeuw zijn functie terug zou krijgen.

Maar Vianen heeft het begrepen: toen in het kader van ‘Ruimte voor de Rivier’ tussen Vianen en de Lek nevengeulen werden gegraven doorkruisten deze de nog bestaande oude ‘Route Napoleon’. En wie het gedaan heeft weet ik niet, maar iemand moet zich bewust zijn geweest van het feit dat toen er een brug over die geul werd gemaakt, deze terecht zou kunnen worden genoemd ‘Pont Napoleon’.

Dit voorbeeld strekt tot navolging: Het is alleen al voor het zelfbewustzijn van de Nieuwegeiner of hij nou in Jutphaas of in Vreeswijk woont toch wel strelend dat zijn gemeente ligt langs de eerste internationale rijksweg sedert de Romeinen.